Autism factshee – Pashto
خیال پرستي/واهمه
خیال پرسته/واهمي اشخاص ښائي نورو خلکو سره په تعاملاتو کې په مختلف ډول عکس العمل وکړي
خیلا پرسته یا وهمي خلک ښائي لاندې صفتونه ولري:
نورو خلکو سره په تعاملاتو یا اړیکو کې ستونزې لرل
د نور خلکو د افکارو او انګېرنو باندې د پوهېدو په برخه کې ستونزې لرل
د روښانه څراغ یا جګ آواز په وړاندې حیرانتیا، سټرېس یا ناخوښي
د نا اشنا محیطونو او اجتماعي پېښو پروړاندې اضطراب یا ناخوښي
د معلوماتو په تحلیلو کې ځنډ
عین شیان په ځلونو تکرارول یا یې په اړه فکر کول
خیال پرستي یا واهمه ناروغي نه ده
په خیال پرستۍ یا واهمې باندې اخته کېدل پدې مانا نه ده چې تاسو ناروغ یا بیمار یاست. دا پدې مانا ده چې ستاسو مغز د نورو خلکو په پرتله په مختلف ډول فعالیت کول.
دا هغه څه دي چې تاسو سره د زېږون پرمهال موجود و یا هم په ماشومتوب کې.
که چېرې تاسو خیال پرستي یا واهمه لرئ، نو ستاسو ټول ژوند خیالي یا واهمي دی.
واهمه یا خیال پرستي یو روغتیایي یا طبي حالت نه دی چې درملنه یا علاج یې وشي. خو ځینې خلک په ځانګړیو مواردو کې ملاتړ ته اړتیا لري.
خیال پرسته یا واهمي خلک کولای شي سالم ژوند ولري
خیال پرست یا واهمي اوسېدل پدې مانا نه دي چې تاسو خپل نورمال ژوند ودروئ.
لکه د بل هر فرد په شان، واهمي یا خیالي اشخاص هم ښه شیان لري او هم داسې څه چې ورسره لاس او ګرېوان دي.
تخیلي اوسېدل پدې مانا نه دي چې تاسو هېڅلکه نه شئ کولای ملګري پیدا کړئ، اړیکې ولرئ، او یا هم دنده ترلاسه کړئ. خو ښائي تاسو د یادو څیزونو سره اضافي مرستې ته اړتیا ولرئ.
خیال پرستي یا واهمه په هر انسان کې فرق کوي
خیل پرستي یا واهمه یو خیال یا منظر دی. یعنې خیال پرستي یا واهمه په هیر سړي کې متفاوته ده.
ځینې خیال پرسته یا وهمي اشخاص لږ او یا هم هېڅ ملاتړ ته اړتیا نه لري. ځینې نور بیا ښائي د والدینو یا پالونکو مرستې ته په ورځني ډول اړتیا ولري.
ځینې خلک د خیال پرستۍ یا واهمې لپاره نور نومونه کاروي
د خیال پرستۍ یا واهمې لپاره نور نومونه هم شتون لري لکه:
د خیال پرستۍ افکاري اختلال (ASD) – چې د خیال پرستۍ طبياصطلاح ګڼل کېږي
د خیال پرستۍ یا واهمې فکري حالت (ASC) – چې ځینې خلک د ASD په ځای کاروي
اسپېرګرز سيډروم – چې ځینې خلک یې د هغو خیال پرسته یا واهمي خلکو لپاره کاروي چې د متوسطې یا لوړې ځیرکتیا یا هوښ درلودونکي وي
دا معلومه نه ده چې د خیال پرستۍ یا واهمې لامل څه دی
هېڅوک نه پوهېږي چې د خیال پرستۍ یا واهمې لامل څه شی دي او یا هم د کومو مواردو د رامنځ ته کېد لامل ګرزي.
دا کولای شي په عین کورنۍ کې په ځانګړیو کسانو اغېز ولري. نو کېدی شي ځینې وخت د والدینو څخه ماشوم ته هم انتقال شي.
خیال پرستي یا واهمه نه شي کېدای لاندې لاملونه ولري:
په نا مناسب ډول د والدینو لخوا د ماشوم پالنه
واکسینونه، لکه د MMR واکسین
غذایي رژیم یا پرهېز
نورو خلکو ته د ملوثتیا انتقال یا د ساري بودن
خیال پرسته یا واهمي خلک کېدی شي د هرې کچې ذهن یا ځیرکتیا ولري
ځینې خیال پرسته یا واهمي خلک متوسط یا تر هغې هم د لوړې کچې هوښ یا ځیرکتیا لري.
ځینې خیال پرسته یا واهمي اشخاص د زده کړې په برخه کې نیمګړتیاوې لري. دا پدې مانا ده چې د هغوی لپاره د ځان ساتل ستونزمن دي او په ورځني ژوند کې مرستې ته اړتیا لري.
خیال پرسته یا واهمي اشخاص کېدی شي بل ډول حالتونه هم ولري
خیال پرسته یا واهمي اشخاص کېدی شي بل ډول حالتونه هم ولري، کله:
- د پاملرنې یا تمرکز په او فعالیت په برخه کې نیمګړتیا (ADHD) یا اختلالات
- اضطراب یا ژور خفګان
- بېهوښي
(د روغتیایي خدماتو ملي اداره)(NHS 2020)
https://www.nhs.uk/conditions/autism/what-is-autism/